CO TO JEST LĘK O ZDROWIE?
Hipochondria dawniej definiowana jako jedna z nerwic należy do grupy zaburzeń lękowych.
Osoby, które cierpią z powodu lęku o zdrowie są przekonane, że dotknęła je przynajmniej jedna poważna choroba somatyczna (zwykle występuje dwa lub więcej schorzeń) lub, że choroba ta nie została jeszcze wykryta. Przekonanie o byciu chorym utrzymuje się w sposób uporczywy pomimo prawidłowych wyników badań i zapewnień lekarzy. Aby można uznać pacjenta za hipochondryka, przekonanie to musi utrzymywać się, co najmniej 6 miesięcy.
Zaabsorbowanie stanem zdrowia powoduje znaczy dyskomfort i obniżenie jakości codziennego funkcjonowania pacjenta. Niektórzy hipochondrycy często poszukują otuchy u lekarzy, podczas gdy inni z powodu ogólnego strachu przed chorobą wykazują skłonność do unikania służby zdrowia. Pacjenci z lękiem o zdrowie reagują natychmiastową redukcją dolegliwości psychicznych i zamartwiania kiedy otrzymują od lekarza otuchę. Stan ten jest jednak przejściowy i utrzymuje się od kilku godzin do kilku dni.
Lęk o zdrowie dotyka w równym stopniu kobiet i mężczyzn i obserwowana jest u ok. 1-3% populacji. Może wystąpić w każdym wieku, jednak jej największe nasilenie przypada na 20-30 rok życia. Hipochondria charakteryzuje się zmiennym przebiegiem. Epizody objawów mogą przeplatać się okresami bezobjawowymi o podobnej długości. Dzięki leczeniu uzyskuje się znaczna poprawę u połowy pacjentów.
SKĄD BIERZE SIĘ LĘK O ZDROWIE?
Możliwość zagrożenia poważną chorobą wywołuje u pacjenta reakcję lękową (walcz albo uciekaj). Skąd ona zatem pochodzi? Zaobserwowano, że ludzie u których wystąpił lęk o zdrowie zgłaszali poprzedzające go doświadczenia takie jak:
- Członkowie rodziny lub najbliżsi doświadczający poważnego problemu medycznego
- Śmierć członka rodziny
- Doświadczenie własnego problemu medycznego
- Członek rodziny cierpiący na lęk o zdrowie
- Negatywne informacje dotyczące zdrowia pochodzące z mediów lub Internetu
Koncepcja poznawcza lęku o zdrowie zakłada, że źródłem tego zaburzenia i czynnikiem, który je podtrzymuje jest błędne interpretowanie oznak i objawów somatycznych jako dowodów na poważną chorobę somatyczną. Jeśli ktoś wierzy, że cierpi na bardzo poważną chorobę, nowotwór, guz mózgu, wtedy każdy niewinny, czy normalny objaw fizyczny może być widziany, jako symptom tej właśnie poważnej choroby i potwierdzać przekonanie „Muszę być poważnie chory”. To z kolei, powoduje, iż osoby sprawdzają inne symptomy, czytają i dowiadują się więcej o danej chorobie; skupiają uwagę na doznaniach cielesnych i stale skanują swoje ciało w poszukiwaniu symptomów, czy jakichkolwiek doznań somatycznych.
Aby przełamać błędne koło lęku o zdrowie, musimy zmienić każdy pojedynczy element tej samonapędzającej się “maszyny lęku”; robimy to zmieniając myślenie i zachowanie. Krok po kroku skupiamy się na redukcji i zmianie:
- Częstego sprawdzania ciała
- Unikania sytuacji, gdzie mogę usłyszeć o chorobie
- Złej interpretacji doznań somatycznych
- Szukania otuchy (upewnianie się, rodzina, lekarze, przyjaciele)
- Szukania informacji o chorobach
- Martwienia się o zdrowie
- Skupienia się na ciele i doznaniach
LECZENIE LĘKU O ZDROWIE
Zasadniczą formą pomocy dla osób z hipochondrią stanowi psychoterapia. Farmakoterapia redukuje objawy hipochondrii jedynie gdy zaburzenie to wiąże się z występowaniem objawów lękowych lub depresji i nie jest leczeniem pierwszego wyboru. Dobre efekty w leczeniu hipochondrii przynosi terapia behawioralno-poznawcza.
W obliczu nieustającego lęku o swoje zdrowie, po wykonaniu szeregu badań wykluczających chorobę, warto się zdecydować na konsultację u psychologa, w celu poszukania głębszych, psychicznych źródeł swojego cierpienia.
Joanna Gajek